KNF podsumował sytuację SKOK-ów

Głośno już o raporcie Komisji Nadzoru Finansowego na temat sytuacji SKOK-ów, czyli Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych. Wokół tego tematu od dawna narastały liczne kontrowersje, dlatego opracowanie KNF budzi duże zainteresowanie.

Czego się dowiadujemy z materiałów zaprezentowanych przez Komisję? Na początku czytamy, że "sytuacja kapitałowa w kasach jest złożona", co w praktyce oznacza, że "fundusze własne pomimo wykazywanego ponad 4-krotnego wzrostu w latach 2006-2012 należy uznać za nieadekwatne do prowadzonej działalności, ponieważ nie zabezpieczają ponoszonego przez kasy ryzyka". Komisja ocenia, że w kasach generalnie panuje podwyższone ryzyko płynności, co wynika z faktu, że terminy zapadalności pasywów i wymagalności aktywów niekoniecznie są do siebie dopasowane.

Warto zauważyć, że o ile pod koniec roku 2012 zobowiązaniem do rozpoczęcia procedur naprawczych objęto 23 kasy, o tyle teraz do grupy tej należą 44 z nich. To bardzo dużo, ponieważ wszystkich kas działa 55. Kiedyś było ich więcej (70 w roku 2006), ale procesy konsolidacyjne ograniczyły tę liczbę. Jednocześnie stale rośnie liczba członków kas - od 1,550 mln w roku 2006 do 2,568 mln po sześciu latach. W ostatnich dwóch latach znacząco spadło zatrudnienie w kasach (z ponad 8 tys. do nieco ponad 6 tys.), co było skutkiem rozwoju outsourcingu i powołania spółek celowych, do których sprzedano niektóre części przedsiębiorstw.

Co budzi największe wątpliwości? Otóż ponad połowa kas (a dokładniej - 28 z nich) wykazała pod koniec ubiegłego roku straty z działalności. Zjawisko to dotyczy przede wszystkim mniejszych kas, ogółem w depozytach SKOK mających 32 proc., a w ich kredytach 30 proc. Dodajmy, że 80 proc. aktywów całego sektora posiada 10 największych kas, a co więcej, 5 największych posiada aż 70 proc. aktywów.

KNF wyjaśnia, że "wyniki finansowe sektora kas pogorszyły się w 2012 roku, głównie z uwagi na dokonanie aktualizacji(urealnienie) wartości portfela kredytowego, a także wysokie koszty funkcjonowania, które nie były
adekwatne do uzyskiwanych przychodów".

Jeśli chodzi o portfel kredytowy, to największą ich część w SKOK-ach stanowią kredyty nieruchomościowe (62 proc.). Ponad jedna trzecia to kredyty konsumpcyjne. Niepokojące jest to, że ponad 30 proc. portfela pożyczkowego to kredyty przeterminowane, a jeśli uwzględnić skrypty dłużne nabyte za przeterminowane wierzytelności, to może się okazać, że ok. 37 proc. portfela pożyczkowego kas to należności przeterminowane. W dużej mierze chodzi tu o pożyczki przeterminowane.

Jeśli chodzi o współczynnik wypłacalności, to na koniec 2012 roku 27 kas miało go na poziomie wyższym niż 4 proc. W sześciu kasach współczynnik ten był ujemny, w ośmiu niższy niż 1 proc. Sześć kas wykazało też niestety ujemne fundusze własne, kwota niedoboru to w sumie prawie 350 mln zł.

Raport KNF powszechnie odbiera się jako wykazujący liczne niedomagania kas. Główne problemy to duża liczba kas przynoszących straty, duży (cztery razy większy niż w sektorze bankowym) udział przeterminowanych kredytów, istnienie kas z kapitałami własnymi, skromne wyniki, jeśli chodzi o współczynnik wypłacalności, zwłaszcza jeśli porównać go do wymogów dla banków (nadzór uważa, że współczynnik powinien dla nich wynosić więcej niż 12 proc.).

J. Sobal