Bierni bezrobotni i szara strefa

Cechą wszelkich wskaźników ekonomicznych - takich jak dynamika PKB czy indeksy PMI - jest pewna arbitralność. Ostatecznie bowiem wskaźniki, jak to ktoś zabawnie powiedział, "mierzą to, co mierzą" i trudno jednoznacznie określić, dlaczego akurat ten, a nie inny indeks miałby być wiarygodnym miernikiem bogactwa czy tempa rozwoju. Tyczy się to oczywiście także miar bezrobocia. Dość powiedzieć, że według metodologii stosowanej w Polsce przez GUS stopa bezrobocia w Polsce wynosi obecnie ok. 12,5 proc., ale według Eurostatu jest to 10,4 proc.

Weźmy też pod uwagę, że generalnie za bezrobotnego uznaje się osobę, która "aktywnie" poszukuje pracy. Na przykład stopa najczęściej podawana w USA to tzw. stopa U-3. Chodzi tu o kategorię ludzi, którzy nie posiadają pracy i aktualnie jej szukają. Pomija się np. ludzi, którzy zaprzestali szukania pracy lub pracują w niepełnym wymiarze godzin. Jeśli ich uwzględnić (jest to tzw. grupa U-6), to okazuje się, że w USA jest ok. 14-15 proc. bezrobotnych, a w niektórych stanach nawet 20 proc. Również w Polsce istnieje zjawisko biernych bezrobotnych, którzy nie są uwzględniani w statystykach. W III kwartale 2012 roku Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) wskazywały, że aż 471 tys. Polaków (zdolnych do pracy, gdy chodzi o wiek, zdrowie etc.) nie poszukiwało pracy z powodu zniechęcenia niewielkimi szansami. Utrzymują się oni np. z oszczędności, ze świadczeń opieki społecznej lub też pomaga im rodzina. Okazuje się więc, że bezrobotnych jest blisko 2,5 mln Polaków, a nie 2 mln, jak się najczęściej myśli.

Z drugiej jednak strony należy pamiętać o istnieniu tzw. szarej strefy, a więc działalności prowadzonej bez opłacania podatków czy składek ZUS. Część bezrobotnych pracuje w tym obszarze. Motywacją - zarówno dla nich, jak i dla ich pracodawców - często jest po prostu fakt, że obciążenia podatkowe są zbyt wysokie, by opłacało się je ponosić. Według PKPP Lewiatan w roku 2012 aż jedna trzecia polskich firm zatrudniała pracowników "na czarno". W sektorach takich jak budownictwo jest to odsetek znacznie wyższy. Poza normalną, codzienną pracą w przedsiębiorstwie, szara strefa może przybierać także formę rozmaitych aktywności nieregularnych, dorywczych. Chodzi tu np. o bycie "złotą rączką", udzielanie korepetycji, drobne prace dla sąsiadów i rodziny etc. Cóż, trzeba sobie radzić.