Co stanie się ze stopami procentowymi?

Dziś rozpoczyna się dwudniowe posiedzenie Rady Polityki Pieniężnej. Jutro poznamy decyzję tego gremium w kwestii wysokości stóp procentowych. Niespełna tydzień temu Marek Belka (prezes Narodowego Banku Centralnego) zapowiedział, że łagodzenie polityki monetarnej w Polsce będzie postępować. Przypomnijmy, że Rada obniżyła już stopy trzy raz pod rząd - w listopadzie, grudniu i styczniu. Tym sposobem poziom głównej stopy (referencyjnej) spadł na razie z 4,75 proc. do 4,00 proc. Wysokość stopy lombardowej to teraz 5,50 proc., depozytowej 2,50 proc., a redyskontowej weksli 4,25 proc.

Obniżanie stopy procentowej to jeden z podstawowych mechanizmów, jakie banki centralne stosują, gdy chcą pobudzić gospodarkę. Oficjalna wykładnia mówi, że taka polityka ma zachęcić do wydawania pieniędzy, zmniejszyć raty kredytów, zwiększyć podaż i dostępność pożyczek. To zaś ma zachęcić do inwestowania i obracania pieniędzmi. Krytycy odpowiadają, że taka obniżona stopa prowokuje (podobnie jak dodruk pieniędzy) złudzenie, że na rynku jest więcej rzeczywistego kredytu, rzeczywistego - tj. wynikającego z autentycznych oszczędności konsumentów, którzy gotowi są na pewien czas oddać pieniądze kredytobiorcom. Taki kredyt odzwierciedlałby zapotrzebowanie społeczeństwa np. na nowe inwestycje - w przeciwieństwie do kredytu wygenerowanego sztucznie. Inwestycje powstałe w czasie boomu są prędzej czy później ujawniane jako błędne (tak jak w przypadku bańki nieruchomości), tego przynajmniej uczy jedna z teorii cyklu koniunkturalnego.

Nie zmienia to jednak faktu, że RPP prawdopodobnie obniży stopę o kolejnych 25 pb., albowiem ostatnie dane z polskiej gospodarki były bardzo słabe (np. niski odczyt sprzedaży detalicznej w grudniu, wzrost bezrobocia), inflacja natomiast jeszcze nie wymknęła się spod kontroli. W marcu NBP przedstawi swoją projekcję inflacji i PKB, co będzie ważnym sygnałem dla RPP na temat tego, co robić dalej.

Stopa procentowa dla waluty euro, ustalona przez Europejski Bank Centralny, jest dużo niższa niż stopa w Polsce - i wynosi tylko 0,75 proc. Od dłuższego czasu nie była zmieniona i prawdopodobnie teraz także nie ulegnie modyfikacji. Teraz, tj. w czwartek, bo tego dnia poznamy oficjalny komunikat w tej sprawie. Wtedy także przemówi szef EBC Mario Draghi.

W USA także jest prowadzona luźna polityka monetarna, która przybrała tam postać polityki QE, a więc skupu aktywów w zamian za wygenerowany przez Fed pieniądz. W grudniu Rezerwa Federalna poszerzyła ów program z 40 mld dolarów do 85 mld dolarów miesięcznie. W założeniu ma to pośrednio doprowadzić m.in. do spadku bezrobocia, przynajmniej do 6,5 proc.

Adam Witczak