Zacieśnianie gorsetu fiskalnego?

Media podały dziś wiadomość, że rząd szykuje nam zaostrzenie przepisów fiskalnych. Innymi słowy, planowane są takie zmiany w ordynacji podatkowej, w wyniku których wzrośnie ściągalność podatków. Oczywiście wzrost precyzji w egzekwowaniu świadczeń na rzecz państwa wiąże się ze wzrostem kontroli nad obywatelami. Sprawę przybliżył „Dziennik Gazeta Prawna”, informując o 130 zmianach, jakie proponuje Ministerstwo Finansów w ramach projektu nowelizacji Ordynacji podatkowej.

Okazuje się, że rząd chciałby ograniczyć tajemnicę bankową – w taki sposób, że ktoś złośliwy mógłby wręcz zasugerować, że idzie o jej transformację w tajemnicę poliszynela… Otóż fiskus chciałby znać nie tylko numery naszych rachunków, salda i obroty, ale także daty i kwoty przelewów (wpłat i wypłat), jak również dane nadawców i odbiorców oraz tytuły przelewów. Czyżby zatem niepokoić miał zacząć się każdy, dajmy na to, ubogi student, który otrzymał właśnie od troskliwej babci przelew na sto złotych o treści „na urodziny :-)” – oraz drugi, od licealisty, któremu udziela korepetycji, tym razem zawierający w tytule objaśnienie „zaległości za korki”?

Cóż, cała nadzieja w tym, że skarbówka nie będzie zajmować się tak groszowymi sprawami, chodzi jednak o samą zasadę. W XIX wieku Alexis de Tocqueville przestrzegał wszak, że „Nie ma takiego okrucieństwa ani takiej niegodziwości, której nie popełniłby skądinąd łagodny i liberalny rząd, kiedy zabraknie mu pieniędzy”. I niekoniecznie chodzi tu o rząd obecny, albowiem z raz opracowanych narzędzi z powodzeniem będą mogły korzystać kolejne gabinety.

Ministerstwo chciałoby także klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania – na jej mocy urząd skarbowy mógłby określić zobowiązanie podatkowe zawsze wtedy, gdy obywatel dokonał transakcji „nie mających uzasadnienia biznesowego” – po to, by uniknąć opłacenia podatku.

Powstać miałaby także specjalna Rada ds. Unikania opodatkowania. Zasiadaliby w niej eksperci finansowi, którzy opiniowaliby zarówno wnioski organów kontrolnych, jak i podatników (którzy jednak musieliby za to płacić). Opinie Rady nie byłyby jednak wiążące.

Planowane jest także wprowadzenie opłaty za samo tylko złożenie do urzędu wniosku o interpretację przepisów, podczas gdy obecnie płaci się dopiero po otrzymaniu opinii. Tym samym podatnik decydowałby się na swego rodzaju, mówiąc tyleż potocznie, co i brutalnie, „randkę w ciemno” z władzami, nie wiedząc, czy i kiedy otrzyma odpowiedź.

Wygląda na to, że nikt dalej nie znalazł wyjścia z coraz bardziej paradoksalnej sytuacji. Zjawisko dotyczy rządów nie tylko rodzimych, ale i zagranicznych: z jednej strony władze podwyższają podatki, by ratować budżety, spłacać długi i wypłacać pensje budżetówce – z drugiej strony wyższe i dokładniej zbierane obciążenia szkodzą przedsiębiorcom i całej gospodarce. Nie jest zresztą wcale powiedziane, że którakolwiek opozycyjna partia – parlamentarna lub nie – ma konkretny pomysł na wydobycie się z tej tendencji.

Nie potrzeba tu nawet słynnej krzywej Laffera, opracowanej przez reaganowskiego ekonomistę, bo już na przełomie XVI i XVII wieku hiszpański duchowny Pedro Fernandez Navarette przytomnie zauważał, że „Ten, kto nakłada wysokie podatki, otrzymuje je od bardzo nielicznych”. Znamienne jest zresztą to, że ówcześni hiszpańscy teologowie, dalecy przecież od współczesnych ideałów liberalnej demokracji i umocowani w systemie feudalnym, z wielką ostrożnością i podejrzliwością pisali o podatkach, często podkreślając np., że na wszelkie nowe daniny powinno się patrzeć sceptycznie – i że powinny one być ściśle uzasadniane przez władcę.

Na razie mowa oczywiście o projekcie. Niewykluczone, że po drodze nowelizacja zostanie jeszcze zmodyfikowana. Oby na korzyść podatników. Pamiętajmy, że zacieśnianie gorsetu w modzie damskiej skończyło się ostatecznie tym, że zdesperowane panie postanowiły całkiem z niego zrezygnować…

J. Sobal