To my, Polacy

Główny Urząd Statystyczny opublikował podsumowanie spisu ludności i mieszkań, który przeprowadzony został w Polsce w roku 2011 - pomiędzy 1 kwietnia a 30 czerwca. Spis, jak czytamy, "obejmował osoby stale zamieszkałe (zameldowane) na obszarze Polski bez względu na fakt, czy te osoby przebywały w kraju w czasie spisu czy też były za granicą oraz osoby przebywające czasowo".

W roku 2011 Polska odeszła od dotychczas stosowanej metody przeprowadzania spisów, zasadzającej się na zatrudnianiu rachmistrzów wizytujących wszystkie mieszkania i przedstawiających obywatelom papierowe formularze do wypełnienia. Zarówno koszty, jak i czasochłonność oraz pracochłonność tego przedsięwzięcia były na tyle duże, że w 2011 dane uzyskiwane bezpośrednio od respondentów połączono z informacjami zaczerpniętymi z rozmaitych rejestrów oraz systemów informacyjnych.

Co wynika ze spisu? Najbardziej interesuje nas oczywiście liczba ludności. Otóż 31 marca 2011 ludność polski liczyła, jeśli wierzyć GUS, 38.511,8 tys. "faktycznych mieszkańców kraju". Od 20 maja 2002 (gdy przeprowadzano poprzedni spis powszechny) zwiększyła się ona o 282 tys. osób, a więc o 0,7 proc. Co ciekawe, w miastach liczba ludności spadła o 204 tys. osób, zaś na wsiach wzrosła o 486 tys.

Ilu Polaków mieszka w miastach? 60,8 proc. - tak brzmi odpowiedź (tzn. tak brzmiała w roku 2011). Na wsi mieszkało natomiast 39,2 proc. (w 2002 roku odsetki te były równe odpowiednio 61,8 proc. i 38,2 proc.). Najniższy stopień urbanizacji mamy w województwie podkarpackim (41 proc.), najwyższy w śląskim (78 proc.). Znamienne jednak, że w podkarpackim zaobserwowano największy przyrost ludności miejskiej, a w śląskim największy jej spadek.

Średnia gęstość zaludnienia w Polsce to 123 osoby na jeden kilometr kwadratowy. Jest ona oczywiście bardzo zawyżana przez miasta (przeciętnie 1085 osób), albowiem gęstość na wsi to jedynie 52 osoby na kilometr kwadratowy.

W województwie mazowieckim mieszkało w czasie spisu 13,7 proc. ludności, w śląskim 12 proc., w opolskim (najmniejszym pod względem liczby mieszkańców) żyło tylko 2,6 proc. Polaków, w lubuskim niewiele więcej, bo 2,7 proc.

Podział na płeć nie dzieli bynajmniej Polski na dwie równe połowy: mężczyźni to 48,4 proc. ogółu ludności, a kobiety 51,6 proc. Na 100 mężczyzn przypada 107 kobiet. W miastach ten współczynnik feminizacji jest wyższy (111), a na wsiach niższy (101). Jeśli chodzi o wiek, to wśród ludzi po 47 roku życia na 100 mężczyzn przypada 125 kobiet, a wśród 70-latków i starszych - aż 180.

Z opracowania dowiadujemy się też, że w 2011 roku na każde 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 55 osób w nieprodukcyjnym - o 7 mniej niż w 2002, przy czym na wsiach o 15 osób mniej, w miastach - o 3. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym zwiększył się z 15 proc. do 16,9 proc. pomiędzy 2002 a 2011 rokiem. Liczba osób w wieku emerytalnym wzrosła o 760 tys.

Ponad 1/3 mężczyzn w wieku 15 lat i więcej to kawalerowie; odsetek panien jest znacznie niższy – nie przekracza 1/4 omawianej populacji.

Skąd pochodzą Polacy? Otóż 98,2 proc. biorących udział w spisie wskazało, że urodziło się w Polsce. Wśród osób powyżej 65-tego roku życia odsetek urodzonych poza obecnymi granicami Polski to 8,3 proc. 99,8 proc. stałych mieszkańców Polski to obywatele RP, a 0,15 proc. to osoby bez polskiego obywatelstwa. Bezpaństwowców odnotowano 2 tysiące.

917 tysięcy osób skorzystało z możliwości wyrażenia podwójnej tożsamości etnicznej. 94,8 proc. mieszkańców wybrało jednak jednorodną polską tożsamość narodową. 1,55 proc. mieszkańców zadeklarowało wyłącznie niepolską przynależność narodową. Co ciekawe, 399 osób (!) oświadczyło, że nie poczuwa się do żadnej społeczności narodowej lub etnicznej.

Jako w pierwszym rzędzie Ślązacy zadeklarowało się prawie 436 tys. osób, przy czym niespełna 376 tys. poprzestało jedynie na tej identyfikacji. Prawie 431 tys. osób oceniło, że jest jednocześnie Polakami i Ślązakami (abstrahując tu od tego, które utożsamienie jest dla nich podstawowe). 12,5 tys. badanych zadeklarowało, że jest przede wszystkim Romami, zaś tylko 7 tys. - że Romami i jednocześnie Polakami. 74,5 tys. to w pierwszym rzędzie Niemcy, 73 tys. wybrało taką opcję w drugim pytaniu.

87,6 proc. badanych określiło, że należy do łacińskiego obrządku Kościoła Katolickiego, 0,41 proc. to prawosławni. Aż 7,1 proc. odmówiło odpowiedzi na to pytanie, a 2,41 proc. stwierdziło, że nie należy do żadnego wyznania.

W 2002 roku tylko 9,9 proc. osób powyżej 13 roku życia miało wykształcenie wyższe - w 2011 już 17 proc. Wykształceniem średnim legitymowało się w roku 2002 ok. 28,3 proc. badanych, w 2011 już 29 proc. Spadł odsetek osób z wykształceniem jedynie podstawowym - z 29,8 proc. do 18,3 proc.

J. Sobal