Fiskalne manewry w Warszawie i Lublanie

Przedwczoraj pisaliśmy o rządowych planach opodatkowania przedsiębiorców, którzy właśnie w celu uniknięcia tegoż opodatkowania rejestrują spółki zależne w rajach podatkowych, a także pozwoliliśmy sobie na kilka ogólnych refleksji na temat fiskalizmu i działania aparatu skarbowego. Okazuje się, że Ministerstwo Finansów chce zająć się nie tylko dochodami spółek typu CFC (Controlled Foreign Corporation), ale również transakcjami, których podatnicy dokonują tylko po to (przynajmniej według władz), by uniknąć opłacenia podatku. Resort przygotował mianowicie zmiany w Ordynacji podatkowej, na mocy których urząd skarbowy będzie miał prawo zanegować niektóre z transakcji dokonanych przez podatnika, jeśli uzna, iż nie miały one "uzasadnienia biznesowego".

Odpowiedni komunikat Ministerstwa w tej sprawie zatytułowany jest dość niepozornie, a nawet zachęcająco: "Uproszczenie procedur podatkowych w projekcie nowelizacji Ordynacji podatkowej". W rzeczy samej, na początku dowiadujemy się, iż "projekt zakłada możliwość ustanawiania, drogą elektroniczną, pełnomocnika ogólnego do reprezentacji we wszystkich rodzajach spraw i procedur oraz przed wszystkimi organami podatkowymi, bez konieczności składania dokumentu pełnomocnictwa do akt poszczególnej sprawy". W trzecim akapicie atmosfera jednak się zagęszcza, a w suchym i urzędowym języku zaczynają pobrzmiewać tony bliskie oburzeniu. Czytamy bowiem o "unikaniu opodatkowania", które polega na "tworzeniu sztucznych, oderwanych od realiów gospodarczych konstrukcji prawnych dla uzyskania korzyści podatkowych, najczęściej polegających na uniknięciu lub obniżeniu kwoty podatku". Swoją walkę z tym procederem władze motywują praktykami stosowanymi powszechnie w innych "rozwiniętych gospodarczo krajach".

Trudno powiedzieć, na jakiej zasadzie urzędnicy będą decydować, co ma "uzasadnienie biznesowe", a co nie. Rodzi się w każdym razie obawa, o której pisaliśmy już wczoraj - że zaostrzenie regulacji uderzy najbardziej w owych przysłowiowych właścicieli warsztatów i warzywniaków, a nie w "możnych tego świata" (czy przynajmniej kraju). Tak czy inaczej powołana ma zostać specjalna rada do spraw unikania opodatkowania, która najwyraźniej będzie zajmować się przywołaną tematyką.

W atmosferze kryzysu rządy dość powszechnie zaczynają sięgać po stary, sprawdzony środek, czyli pieniądze podatników. W Polsce nie jest jeszcze tak źle, jak w niektórych innych państwach - na ten przykład Słowenia, mająca kłopoty z zadłużeniem, być może (tak chce tamtejszy rząd) wprowadzi specjalny "podatek kryzysowy" od wszystkich wynagrodzeń, zwiększy VAT i nałoży podatki na nieruchomości, a do tego zaprowadzi oszczędności w budżecie. Można się spodziewać, że ludność, podobnie jak na Cyprze czy w Grecji, będzie - delikatnie mówiąc - sceptycznie patrzyła na tego rodzaju pomysły, nie poczuwając się do długów zaciąganych przez kolejne rządy. Tym niemniej ktoś to skwaśniałe piwo będzie musiał wypić. Ludzie być może wyjdą na ulicę (w Słowenii lub innych państwach) - problem jednak w tym, że niekiedy powoduje to np. zmianę rządu czy nowe wybory, rzadko jednak skutkuje obniżeniem podatków. W przypadku Słowenii sprawa jest o tyle smutna, że kraj ten był przez wiele lat uważany za swego rodzaju "bałkańskiego tygrysa", niemal nietkniętego wojną w Jugosławii i najbardziej "zachodniego" oraz pro-zachodniego w regionie.

B. Garga