Początek konklawe

Dziś w Watykanie rozpoczyna się konklawe - czyli zgromadzenie kardynałów, których celem jest wybór nowego papieża Kościoła Rzymskokatolickiego. 28 lutego z funkcji tej ustąpił Benedykt XVI, czyli Józef Ratinger. Był to jeden z nielicznych w historii przypadków, gdy papież zrzekł się swojego urzędu (aczkolwiek nie jest prawdą, co podawały niektóre media, iż dotąd zdarzyło się to tylko raz, w przypadku Celestyna V w XIII wieku).

Decyzja Benedykta XVI była wielkim zaskoczeniem, a zainteresowanie konklawe rośnie także dlatego, że nie ma obecnie wyraźnych faworytów do objęcia schedy po nim. Wymienia się co najmniej kilka, jeśli nie kilkanaście nazwisk. Ostatnio dużo wspomina się o kardynale Odilo Schererze z Brazylii (potomku niemieckich emigrantów), a także o mediolańskim kardynale Angelo Scola. Prócz tego rozważano ewentualność wyboru czarnoskórego Petera Turksona, biskupa i kardynała z dalekiej Ghany, a także kardynała Marca Ouelleta z Quebecu czy kardynała Timothy'ego Dolana z Nowego Jorku.

Wszystko to jednak tylko spekulacje, umiejętnie podsycane przez media. Nie jest natomiast tajemnicą, że w Watykanie, jak zapewne w każdym państwie (i zarazem instytucji, bo mowa też - a może przede wszystkim - o Kościele) istnieją rozmaite frakcje i stronnictwa. Podziały biegną na różnych płaszczyznach, na pewno w największej ogólności można mówić o biskupach i kardynałach bardziej konserwatywnych - i o tych liberalnych.

Papież Ratzinger uchodził raczej za konserwatystę, czego wyrazem było np. ułatwienie wiernym dostępu do mszy trydenckiej i zdjęcie ekskomuniki z biskupów Bractwa św. Piusa X. Z drugiej strony, istnieją grupy znacznie bardziej skłonne do dialogu międzyreligijnego czy reformowania liturgii w nowoczesnym duchu. Prócz tego Kościół, a więc i nowy papież (przede wszystkim on), będzie musiał zmagać się z ostrą, antyklerykalną krytyką, z jaką spotyka się zwłaszcza w krajach zachodnich. Pojawi się więc m.in. kwestia reakcji na skandale obyczajowe z udziałem księży, o jakich było głośno w ostatnich latach.

Nowy przywódca Kościoła będzie także musiał myśleć o tym, w jaki sposób powstrzymać odpływ wiernych w zlaicyzowanej Europie. To zaś wymaga m.in. odpowiedzi na pytanie, czy przyczyną osłabienia Kościoła są wprowadzane od kilkudziesięciu lat reformy Kościoła w duchu otwarcia na świat - czy może zbyt mała jeszcze intensywność tych reform.

Konklawe odbędzie się w Kaplicy Sykstyńskiej (po raz 25. w tym miejscu). Weźmie w nim udział 115 kardynałów-elektorów (w tym czterech Polaków: Stanisław Dziwisz, Zenon Grocholewski, Kazimierz Nycz i Stanisław Ryłko). Zwycięzca musi uzyskać przynajmniej 77 głosów. Uczestnicy konklawe będą mieszkać w Domu Świętej Marty - bez żadnego kontaktu ze światem zewnętrznym, w szczególności bez radia, telefonów, gazet, internetu etc. Po głosowaniach nad kaplicą będzie widoczny dym - jeśli będzie on czarny, wówczas będzie to oznaczać, że rozstrzygnięcia jeszcze nie ma. Dopiero biały dym oznacza, że nowy papież został wybrany. W takiej sytuacji kardynał protodiakon ogłasza (z balkonu Bazyliki św. Piotra) formułę "Annuntio vobis gaudium magnum: habemus Papam", po czym przestawia nowego przywódcę Kościoła.

Adam Witczak