Co słychać na rynku kredytowym?

Narodowy Bank Polski przeprowadził ankietę, w której przedstawiciele 29 banków odpowiadali na pytania dotyczące polityki kredytowej prowadzonej obecnie przez ich instytucje. Główny wniosek, jaki płynie z badania, jest taki, że banki w dalszym ciągu zaostrzają politykę kredytową - robiły tak w IV kwartale roku 2012 i zasadniczo takie są ich zamierzenia na pierwszy kwartał roku 2013. Dotyczy to zarówno kredytów dla przedsiębiorstw, jak i tych, które przyznawane są na zakup mieszkania lub po prostu na konsumpcję. Co ciekawe, o ile w pierwszych dwóch przypadkach zakłada się dalsze zaostrzanie polityki, o tyle w segmencie kredytów konsumpcyjnych możliwe jest niewielkie złagodzenie polityki kredytowej. Oczekuje się spadku popytu na kredyty każdego rodzaju.

Jak można się spodziewać, głównym czynnikiem, który miał (i w dalszym ciągu ma) wpływ na sytuację, było ogólne spowolnienie gospodarcze, a także prognozy co do koniunktury w przyszłości. Tym wytłumaczyć można zmniejszoną akcję kredytową dla przedsiębiorstw. Ponadto ponad połowa ankietowanych banków wskazała na ryzyko związane z poszczególnymi sektorami- budowlanym, motoryzacyjnym, transportowym, detalicznym, meblarskim i drzewnym. Zaostrzenie akcji kredytowej przez banki było również związane z ekspansywną polityka pieniężną w badanym okresie. Banki chciały ograniczyć negatywny wpływ obniżek stóp procentowych na swoje zyski, podwyższyły więc odsetkowe i pozaodsetkowe koszty kredytów dla przedsiębiorców.

Popyt na kredyty dla przedsiębiorstw osłabł w badanym okresie. Ankietowani tłumaczą to spadkiem zapotrzebowania na finansowanie środków trwałych i inwestycji, a także pogorszeniem się oczekiwań przedsiębiorców co do przyszłej sytuacji gospodarczej.

Jeśli zaś chodzi o kredyty mieszkaniowe, to mniej więcej jedna trzecia banków zaostrzyła kryteria wedle których udziela ich gospodarstwom domowym. Podniesione zostały zwłaszcza koszty ponoszone przez kredytobiorców – wzrosły marże i pozaodsetkowe koszty kredytów. Kilka banków podniosło także wymagania co do wymaganego wkładu własnego. Co ciekawe, zaostrzenie warunków uzyskania tego typu kredytu było spowodowane często innymi czynnikami niż tymi zaproponowanymi w ankiecie. Banki jako powód wymieniały „działania związane z aktualizacją modeli oceny zdolności kredytowej” oraz „zmiany w ofercie kredytów mieszkaniowych”.

W przypadku kredytów mieszkaniowych ankietowani różnie odczuli zmiany w popycie. Na wzrost lub spadek wskazało po mniej więcej 40 proc. banków. Jako przyczynę spadków podawano trudną sytuację na rynku mieszkaniowym, złą sytuację ekonomiczną i zmianami w wydatkach gospodarstw domowych oraz zaostrzenie warunków ich otrzymania. Z kolei do wzrostu popytu na kredyty mieszkaniowe w niektórych przypadkach przyczyniło się zakończenie programu „Rodzina na swoim”, a także zaostrzenie akcji kredytowej przez konkurencyjne banki.

Ostatnia omówiona kategoria kredytów to kredyty konsumpcyjne dla gospodarstw domowych. Tu również banki zaostrzyły warunki, na których były one udzielane w analizowanym okresie. Chodzi głównie o wzrost marż. Powody, dla których tak zrobiono, wiązały się m.in. ze zmianą procedur i parametrów oceny zdolności kredytowej klientów czy pogorszeniem jakości portfela kredytów konsumpcyjnych.

Jedna czwarta ankietowanych odczuła spadek popytu na ten rodzaj kredytów, co jest sprzeczne z oczekiwaniami z końca trzeciego kwartału. Tłumaczono to pogarszającą się sytuacją ekonomiczną gospodarstw domowych, a także korzystaniem z alternatywnych źródeł finansowania (m.in. korzystanie z oferty konkurencyjnych banków i własnych oszczędności).

Wojciech Kiermacz