Analiza wskaźnikowa

Analiza wskaźnikowa jest istotną częścią analizy finansowej. Jest bardzo pomocna przy analizie sprawozdań finansowych i dostarcza informacji o operacjach gospodarczych, funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, ale przede wszystkim o najważniejszej kwestii, czyli kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

Takie informacje wykorzystywane są zarówno przez kierownictwo w procesie zarządzania jak i przez inwestorów, kredytodawców, audytorów czy kontrahentów.

Sam proces analizy finansowej dokonywany jest w oparciu o dokumenty sprawozdawczości finansowej przedsiębiorstwa i uwzględnia przede wszystkim wskaźniki ekonomiczne ujęte w bilansie i rachunku zysków i strat.

Zakres dostępnych wskaźników jest bardzo szeroki, a ich nadmiar może nawet utrudnić efektywną analizę, zatem w krajach gospodarki rynkowej stosuje się na ogół ograniczony zestaw najbardziej efektywnych wskaźników.

Poniżej przedstawiamy te najpowszechniej używane. Wskaźniki te pogrupowane są według jednej z najbardziej popularnych klasyfikacji:
•    wskaźnik płynności finansowej,
•    wskaźnik efektywności wykorzystania majątku,
•    wskaźniki wypłacalności,
•    wskaźniki rentowności,
•    wskaźniki giełdowe,
•    wskaźniki oceny przepływów pieniężnych

Wskaźniki płynności finansowej

Każde przedsiębiorstwo musi posiadać płynność finansową, aby mogło działać swobodnie. Płynność finansowa to zdolność do terminowego regulowania bieżących zobowiązań, czyli posiadanie takiej ilości środków pieniężnych, aby spłacać zaciągnięte zobowiązania. Nie ma jednak sensu trzymać gotówki, która wystarczy na pokrycie wszystkich zobowiązań, bez względu na ich termin zapadalności, co byłoby niezbyt dobre z punktu widzenia ekonomicznego. Tak więc zarządzanie płynnością wiąże się z takim zarządzaniem zarówno wpływami jak i wypływami, które umożliwią spłacenie zobowiązań w terminie.
Najpowszechniej wykorzystywane wskaźniki umożliwiające ocenę kondycji przedsiębiorstwa w krótkim okresie to:
Wskaźnik bieżącej płynności (current ratio)

Wskaźnik płynności bieżącej mówi nam, jaką zdolność ma przedsiębiorstwo do regulowania swoich zobowiązań w oparciu o posiadane aktywa obrotowe. Oblicza się go w następujący sposób:

Wskaźnik ten uznawany jest za podstawowy w kwestii badania płynności finansowej przedsiębiorstwa. Ukazuje on stopień pokrycie zobowiązań aktywami obrotowymi firmy. Jego optymalna wartość to zazwyczaj przedział pomiędzy 1,3 a 2. Skrajne wartości tego wskaźnika nie są dobrą informacją. Zbyt niski poziom tego wskaźnika świadczyć może o tym, iż firma w najbliższej przyszłości będzie miała problem z regulacją swoich zobowiązań. Z drugiej strony zbyt wysoki poziom tego wskaźnika informuje, iż w posiadaniu spółki jest zbyt wiele środków pieniężnych, których przetrzymywanie wiąże się z dobrze znanym kosztem utraconych możliwości, a więc brakiem inwestycji, czy też możliwością wpłaty tych pieniędzy na oprocentowane lokaty, które uchroniłyby owy kapitał przed m.in. skutkami inflacji.

Niestety należy zwrócić na fakt, iż w kategorii aktywów obrotowych znajdują się także takie pozycje jak rozliczenia międzyokresowe i zapasy, które słabo zabezpieczają płynność finansową spółki z racji faktu, iż są stosunkowo mało płynnymi aktywami. Dlatego też analizę płynnościową uzupełnia się także o wskaźnik szybkiej płynności.

Wskaźnik szybkiej płynności (quick ratio)

Zatem budowa tego wskaźniki polega na tym, iż od aktywów obrotowych odejmuje się mało płynne aktywa, a więc przede wszystkim rozliczenia międzyokresowe i zapasy.

Budowa tego wskaźnika ukazuje nam stopień pokrycia zobowiązań aktywami o większej płynności, niż miało to miejsce w wypadku wskaźnika bieżącej płynności. Optymalna wartość tego wskaźnika jest równa 1. Oznacza ona, iż przedsiębiorstwo jest w stanie pokryć swoje zobowiązania za pomocą swoich płynnych aktywów.

Wskaźnik wypłacalności gotówkowej

Ukazuje on zdolność przedsiębiorstwa do spłaty swoich zobowiązań w bardzo krótkim terminie, niemal bezzwłocznie. Dlatego też jego konstrukcja obejmuje jedynie najbardziej płynne aktywa, dzięki którym możliwe jest uregulowanie zobowiązań.

Najczęściej przyjmowana optymalna wartość tego wskaźnika to 0,2.

Wskaźniki efektywności wykorzystania majątku

Wskaźniki te określają czas w jakim w przedsiębiorstwie obracane są zapasy, aktywa trwałe i należności, a także czas po jakim przeciętnie firma spłaca swoje zobowiązania.

Wskaźnik rotacji majątku obrotowego

Obrazuje on stopień efektywności wykorzystania aktywów obrotowych.

W tym wypadku ciężko jednoznacznie określić idealną wartość tego wskaźnika. Generalnie im większy, tym lepiej, ponieważ świadczy on o lepszym wykorzystaniu aktywów obrotowych przez przedsiębiorstwo. Jest on jednak dosyć ogólnym wskaźnikiem (aktywa obrotowe to dosyć złożona pozycja), zatem stosuje się także wskaźniki efektywności należności i zapasów.


Wskaźnik rotacji należności

Informuje on o tym, ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo odtworzyło swój stan należności lub też ile cykli obrotowych należności miało miejsce w ciągu rozpatrywanego roku obrachunkowego.

Również w tym wypadku nie da się raczej podaż idealnej wartości owego wskaźnika. W zasadzie zależność powinna być taka, iż w przypadku rozwijających się podmiotów tendencja tego wskaźnika powinna być wzrostowa, czyli rosnąć w porównaniu z poprzednimi okresami.

Wskaźnik rotacji zapasów

To dosyć istotny wskaźnik informujący inwestorów, o tym ile razy w ciągu roku zapasy zostały obrócone w wyroby gotowe. Niski wskaźnik może sugerować, iż stan zapasów jest zbyt wysoki, efektywność przedsiębiorstwa do przetwarzania ich w produkty jest niska, a zapasy magazynowe są przerośnięte i ponoszone są niepotrzebne koszty związane z ich przechowywaniem.

Wskaźniki wypłacalności

Wskaźniki te dostarczają wielu przydatnych informacji o kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Dzięki nim możliwe jest określenie poziomu zadłużenia, a także stopień wypłacalności w długim okresie. Wyróżniamy:

Wskaźnik ogólnego zadłużenia

To dosyć intuicyjny wskaźnik, mierzący stosunek całkowitej ilości zobowiązań do poziomu aktywów trwałych przedsiębiorstwa.

Jego budowa informuje przede wszystkim o udziale kapitałów obcych w finansowaniu firmy. Głównie istotny jest on dla pożyczkodawców, którzy w przypadku złej kondycji finansowej przedsiębiorstwa mogą odzyskać swoje należności z majątku firmy.

Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego

Poziom tego wskaźnika jest wielce istotny ze względy struktury finansowej. Duży udział kapitału obcego, generuje spore koszty, obniżające wynik finansowy. Z drugiej jednak strony, przy wykorzystaniu dźwigni finansowej może rozwijać się zdecydowanie szybciej niż przy użyciu jedynie kapitałów własnych i w rezultacie generując zyski przewyższające poziom kosztów. Tak więc jest to istotny wskaźnik nie tylko ze względu punktu widzenia zdolności przedsiębiorstwa do spłaty swoich zobowiązań.

Wskaźnik udziału zobowiązań długoterminowych w zobowiązaniach ogółem

W miarę zbliżania się wartości wskaźnika do 1, wzrasta stosunek zadłużeń długoterminowych. Taka sytuacja jest z reguły lepsza dla przedsiębiorców z racji faktu, iż nadmiar krótkoterminowych zobowiązań może powodować problemy z płynnością finansową, a także mogą pojawić się koszty karnych odsetek w przypadku niespłacenia zobowiązań.


Wskaźnik zadłużenia długoterminowego

To istotny wskaźnik w kwestii analizy kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

Rozpiętość optymalnych wartości jest dosyć duża i zależna od autora publikacji. Najczęściej spotykana jest wartość między 0,5 a 1,0. Ukazuje on ryzyko wypłacalności firmy w związku z jej długoterminowym zadłużeniem.

Wskaźnik pokrycia obsługi długu

Ukazuje on w jakim stopniu wypracowany zysk pokrywa obsługę zobowiązań długoterminowych.

Analiza tego wskaźnika informuje o stopniu zabezpieczenia zobowiązań długoterminowych. Ogólnie przyjmuje się, że wartość tego wskaźnika powinna być wyższa od 1 i w miarę coraz lepszego wykorzystywania zaciągniętych pożyczek, rosnąć z upływem czasu.

Wskaźniki rentowności

Wszystkie wskaźniki rentowności są z zasady relacją zysku do odpowiedniej wielkości. Sama rentowność to zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysków. Oczywiście interpretacja rentowności powinna także uwzględniać branżę, w której działa dana firma. Rentowność w firmach przemysłowych będzie oczywiście niższa niż w przypadku firm usługowych.


Wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS – Return on Sales)

To zarówno łatwy w interpretacji jak i bardzo istotny wskaźnik. Ukazuje on, ile zysku netto przypada an jedną jednostkę przychodów ze sprzedaży. Im wskaźnik ten jest wyższy, tym lepiej.

Wskaźnik rentowności aktywów (ROA – Return on Assets)

Wskaźnik ten z kolei mierzy poziom zysków netto z każdej jednostki waluty posiadanych aktywów.

Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE – Return on Equity)

Wskaźnik ten mierzy wielkość zysku, która przypada na przeciętny stan aktywów. Służy z reguły do oceny stopy zwrotu z kapitału wniesionego do spółki przez akcjonariuszy

Oczywiście im wyższe są wskaźniki rentowności danego przedsiębiorstwa, tym większą generuje nadwyżkę finansową. Oczywiście im większy jest ten współczynnik, tym łatwiej będzie przedsiębiorstwu pokrywać koszty związane z wykorzystywaniem kapitału obcego.

Wskaźniki giełdowe

Tego typu wskaźniki wykorzystywane są przede wszystkim do oceny przedsiębiorstw pod względem atrakcyjności inwestycyjnej, które są notowane na giełdzie papierów wartościowych i występują w formie spółek akcyjnych. Zysk netto mierzony jest zazwyczaj na jedną akcję bądź udział.

Zysk na akcję

To raczej pierwszy wskaźnik, który przychodzi do głowy zarówno aktualnym, jak i potencjalnym akcjonariuszom. Niesie on ze sobą informację ile zysku wypracował kapitał zainwestowany przez nich w to przedsiębiorstwo. Im relacja ta jest wyższa, tym oczywiście lepiej.

Wskaźnik dywidendy na akcję

To dosyć uważnie śledzony wskaźnik przez inwestorów. Wskaźnik ten ukazuje jaką część zysku przedsiębiorstwa otrzyma akcjonariusz na każdą akcję, którą posiada.

Wartość księgowa na akcję

Przede wszystkim mamy do czynienia z korzystną sytuacją kiedy wartość tego współczynnika jest niższa od wyceny rynkowej akcji. Oznacza to, iż rynki i inwestorzy oczekują rozwoju przedsiębiorstwa i wzrostu jego zysków, zatem w takim przypadku aktualna cena akcji jest niedoszacowana.

Wskaźnik ceny akcji do zysku na jedną akcję

Ukazuje on zależność pomiędzy ceną akcji a przypadającym na nią zyskiem. Wyższa rynkowa cena akcji jest z reguły spowodowana oczekiwaniami inwestorów odnośnie przyszłych zysków.

Wskaźniki oceny przepływów pieniężnych

Służą przede wszystkim do analizy kondycji finansowej przedsiębiorstwa i czerpią dane z rachunku przepływów pieniężnych (cash flow). Najważniejsze z nich to:

Wskaźnik zdolności generowania operacyjnych przepływów netto

To istotny wskaźnik, lecz jego wartość podlega znacznym wahaniom ze względu na branżę, w jakiej znajduje się dane przedsiębiorstwo. Informuje on o zdolności przedsiębiorstwa do generowania gotówki z podstawowej działalności przedsiębiorstwa.

Wskaźnik udziału amortyzacji w przepływach pieniężnych netto z działalności operacyjnej

Rosnący poziom tego wskaźnika lub jego wysoka wartość to raczej negatywna wiadomość w dłuższej perspektywie. Wykorzystanie amortyzacji przeznaczonej na odtwarzanie zużytego majątku w celach wypłaty dywidendy lub spłaty zobowiązań może zagrozić długoterminowej kondycji firmy. Wysoki udział amortyzacji w środkach pieniężnych z działalności operacyjnej może także oznaczać niewystarczającą rentowność przedsiębiorstwa do sfinansowania jego działalności.

Wskaźnik zależności od zewnętrznych źródeł finansowania

Oczywiście im wyższy poziom wskaźnika, tym większa jest zależność przedsiębiorstwa od zewnętrznych źródeł finansowania, co nie jest dobrym sygnałem z racji tego, że chociażby od kredytów trzeba płacić odsetki lub kary w przypadku nieterminowej spłaty rat, co obniża wyniki sprawozdania finansowego.

Wskaźnik ogólnej wystarczalności środków pieniężnych

Jeżeli wskaźnik przybiera wartości większe od 1, oznacza to, że wypracowana nadwyżka pieniężna jest wystarczająca. Z kolei spadek poniżej tego poziomu oznacza. iż firma musi posiłkować się zewnętrznymi źródłami finansowania, z czym oczywiście wiążą się dodatkowe koszty, które wpłyną na wynik finansowy.