Niektóre makroekonomiczne indeksy badania nastrojów i oczekiwań

Wśród wielu różnych wskaźników makroekonomicznych duże znaczenie mają te, które badają nastroje, plany i przewidywania określonych grup społecznych czy zawodowych. W szczególności chodzi tu o managerów, analityków i właścicieli przedsiębiorstw. Przykłady takich indeksów to rodzina wskaźników PMI (dla różnych krajów i sektorów), amerykański wskaźnik ISM, a także niemieckie indeksy ZEW i Ifo.

Wskaźnik PMI (Purchasing Managers Index) opracowany został przez firmę Markit Group oraz ISM (Institute for Supply Management), jakkolwiek w różnych krajach w jego opracowywaniu współuczestniczą także inne instytucje (np. w Niemczech jest to Bundesverband Materialwirtschaft, Einkauf und Logistik e.V.).

Idea tego wskaźnika zasadza się na badaniu nastrojów, jakie panują wśród menedżerów w określonej grupie przedsiębiorstw, np. w sektorze usług lub przemysłu. W przypadku amerykańskiego PMI dla przemysłu bada się 600 firm produkcyjnych, w Niemczech ok. 500, we Francji czy Hiszpanii - 400. Stawiane są pytania o nowe zamówienia, produkcję, zatrudnienie, prędkość dostaw i zapasy. Na tej podstawie ocenia się bieżącą sytuację w gospodarce, zakładając, że opinie menedżerów dużych firm dobrze ją oddają, ponieważ muszą oni szybko dostosowywać się do zmieniających się trendów. Odczyt powyżej 50 punktów uważany jest za optymistyczny (rozwój gospodarki), natomiast wynik poniżej tej granicy utożsamiany jest z pogorszeniem sytuacji i spowolnieniem gospodarczym.

Indeks ZEW uchodzi za jeden istotniejszych wskaźników makroekonomicznych w niemieckiej gospodarce. Jest on co miesiąc (od 1991 roku) opracowywany przez Zentrum für Europäische Wirtschaftsforschung z siedzibą w Mannheim.

Powstaje na podstawie ankiet rozsyłanych do 350 specjalistów z obszaru finansów i ekonomii, którzy przedstawiają swoje przewidywania i oczekiwania co do rozwoju sytuacji gospodarczej w najbliższym półroczu. Pytania dotyczą nie tylko sytuacji w Niemczech, ale także w Strefie Euro, USA, Japonii, Francji i Włoszech. Wartość odczytu może się wahać w granicach od -100 pkt do +100 pkt. Niskie wartości wskazują na pesymizm ankietowanych, a wysokie na optymizm.

Należy jednak zauważyć, że ankiety ZEW wypełniają analitycy rynku, a nie przedsiębiorcy. Z tego powodu istotne jest obserwowanie także indeksu IFO, publikowanego przez monachijski Institut fur Wirtschaftsforschung. Oparty jest on o odpowiedzi udzielane przez 7 tysięcy respondentów - właścicieli firm z całych Niemiec. Konstrukcja tego wskaźnika jest dość specyficzna: jako wartość bazową przyjmuje się poziom 100 pkt z 2000 roku. Im wyższa wartość, tym lepiej dla gospodarki. W listopadzie notowano wynik 101,4 pkt.

J. Sobal