Grupa kapitałowa

Grupa Kapitałowa to zbiór zróżnicowanych, samodzielnych prawnie podmiotów gospodarczych, utworzony po to, aby realizować wspólne cele na podstawie łączących je powiązań. Chodzi przede wszystkim o cel gospodarczy rozumiany jako dążenie do korzyści materialnych z prowadzonej w ten sposób działalności. Osiągnąć go można poprzez cele ekonomiczne takie jak efekty skali czy efekty różnorodności, ale też i inne - jak np. wzrost konkurencyjności spółki.

Grupę kapitałową mogą tworzyć spółki kapitałowe, a więc akcyjne lub z ograniczoną odpowiedzialnością. W skład grupy wchodzi jednostka dominująca i co najmniej jedna jednostka zależna. Zgodnie z ustawą o rachunkowości z 1994 roku jednostka dominująca to jednostka będącą spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym, sprawująca kontrolę nad inną jednostką. Chodzi tu w szczególności o:

- Posiadanie bezpośrednio lub pośrednio większości głosów w organie stanowiącym jednostki zależnej;

- Uprawnienie do prowadzenia polityki finansowej i operacyjnej jednostki zależnej poprzez wyznaczone przez jednostkę dominującą osoby;

- Możliwość powoływania i odwoływania większości członków organów zarządzających i nadzorujących w jednostce zależnej;

Grupa kapitałowa może rozrastać się na trzy sposoby – poprzez nabywanie innych spółek i tym samym przejęcia w nich kontroli lub poprzez wydzielanie z dotychczasowej struktury nowych spółek albo poprzez zakładanie zupełnie nowych spółek.

Z definicją grupy kapitałowej można spotkać się jeszcze w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Rozumie się przez nią wszystkich przedsiębiorców, którzy są kontrolowani w sposób bezpośredni lub pośredni przez jednego przedsiębiorcę. Wprowadza się w niej pojęcia przedsiębiorcy dominującego oraz przedsiębiorców kontrolowanych. Ten pierwszy ma prawa podobne do jednostki dominującej. Ma większość głosów na walnym zgromadzeniu, ma prawo powoływać lub odwoływać członków zarządu i rady nadzorczej itd. Ten drugi jest z kolei kontrolowany w sposób bezpośredni lub pośredni przez przedsiębiorcę dominującego.

Kolejna definicja grupy kapitałowej znajduje się w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Podatkową grupą kapitałową nazywa się grupę co najmniej dwóch jednostek prawa handlowego mających osobowość prawną, które pozostają w związkach kapitałowych. Aby podatkowa grupa kapitałowa była podatnikiem, musi być spełniony szereg warunków:

1) Podatkową grupę kapitałową mogą tworzyć wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, mające siedzibę w Polsce, jeżeli:

a) przeciętny kapitał zakładowy przypadający na każdą z tych spółek jest nie niższy niż 1 000 000 zł;

b) jedna ze spółek, tzw. „spółką dominująca”, posiada bezpośredni 95% udział w kapitale zakładowym lub w tej części kapitału zakładowego pozostałych spółek, zwanych „spółkami zależnymi”, która na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji nie została nieodpłatnie lub na zasadach preferencyjnych nabyta przez pracowników, rolników lub rybaków albo która nie stanowi rezerwy mienia Skarbu Państwa na cele reprywatyzacji;

c) spółki zależne nie posiadają udziałów w kapitale zakładowym innych spółek tworzących tę grupę;

d) w spółkach tych nie występują zaległości we wpłatach podatków stanowiących dochód budżetu państwa;

2) spółka dominująca i spółki zależne zawarły, w formie aktu notarialnego, umowę o utworzeniu, na okres co najmniej 3 lat podatkowych, podatkowej grupy kapitałowej i umowa ta została zarejestrowana przez naczelnika urzędu skarbowego;

3) po utworzeniu podatkowej grupy kapitałowej spółki tworzące tę grupę spełniają poniższe

warunki:

a) nie korzystają ze zwolnień od podatku dochodowego na podstawie odrębnych ustaw;

b) nie pozostają w związkach powodujących zaistnienie okoliczności, o których mowa w art. 11, z podatnikami podatku dochodowego niewchodzącymi w skład podatkowej grupy kapitałowej.

Wojciech Kiermacz