Zamiast aktu oskarżenia - wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności stanowi jedną z prostszych form postępowania w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Prawo do złożenia wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności pozwala w niektórych przypadkach na uniknięcie długiego i stresującego postępowania przed sądem karnym oraz wpisu w Krajowym Rejestrze Karnym.

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności stanowi jedną z prostszych form postępowania w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Prawo do złożenia wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności pozwala w niektórych przypadkach na uniknięcie długiego i stresującego postępowania przed sądem karnym oraz wpisu w Krajowym Rejestrze Karnym. 

Instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności została szczegółowo opisana w Kodeksie Karnym Skarbowym. Jej podstawową zaletą jest to, że w wielu przypadkach jest to jedyny sposób, pozwalający  podejrzanemu na uniknięcie długiego i stresującego postępowania przed sądem karnym oraz, co wydaje się najistotniejsze,  wpisu w Krajowym Rejestrze Karnym.

Bez wątpliwości i z karą
Zgodnie z artykułem 17 Kodeksu Karnego Skarbowego, sąd może udzielić zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, pod warunkiem, że wina sprawcy i okoliczności popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego nie budzą jakichkolwiek wątpliwości. Warto jednak pamiętać także o konieczności  uiszczenia w całości wymagalnej należności publicznoprawnej (zazwyczaj jest to podatek). Trzeba też wpłacić ustaloną karę grzywny. Za przestępstwo jest to kwota odpowiadająca co najmniej jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia (obecnie jest to 500 zł),a za wykroczenie skarbowe – co najmniej jednej dziesiątej tego wynagrodzenia (obecnie 150 zł). Składając wiosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności trzeba też wpłacić co najmniej zryczałtowaną równowartości kosztów postępowania (obecnie jest to 150 zł za przestępstwo i 125 zł za wykroczenie). 

Uwaga! Są jednak okoliczności, które wyłączają możliwość skorzystania z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności. Taka sytuacja wystąpi w szczególności, gdy przestępstwo skarbowe, będące przedmiotem zarzutu zagrożone jest karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności.

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności to proces dwufazowy
Warto zauważyć, że opisana w Kodeksie Karnym Skarbowym instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności stanowi swojego rodzaju dwuetapowy proces. Pierwszą jest faza negocjacyjna, która ma miejsce przed finansowym organem postępowania przygotowawczego (którym może być urząd skarbowy). Drugi etap polega na wyrażeniu zgody przez sąd, co następuje w wydanym wyroku.

Zgoda na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

W przypadku uzyskania zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, sąd orzeka   tytułem kary grzywny kwotę uiszczoną przez sprawcę oraz przepadek przedmiotów tylko w takich granicach, w jakich sprawca wyraził na to zgodę, w momencie składania wniosku. Oznacza to, że nie może zdarzyć się sytuacja, w której po przyznaniu się do popełnieniu czynu, uregulowaniu kary na którą wyraziliśmy zgodę sąd może przyjąć za udowodnione, samo popełnienie wykroczenia lub przestępstwa i ustalić karę w innej wysokości. Może jednak nie wyrazić zgody na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, gdy uzna, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku. Warto zauważyć, że w przypadku prawomocnego wyroku zezwalającego na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie podlega on wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego. Ponadto, uiszczenie określonej kwoty tytułem kary grzywny za przestępstwo skarbowe w drodze dobrowolnego poddania się odpowiedzialności nie stanowi przesłanki recydywy skarbowej, co bez wątpienia stanowi kolejną zaletę omawianego środka karnego.

Tryb ten jest mniej istotny, gdy sprawa dotyczy wykroczenia. Nawet jeśli zostanie skierowany akt oskarżenia, a sąd wyda wyrok  skazujący, to i tak nie zostanie on wpisany do Krajowego Rejestru Karnego.
 
Elżbieta Węcławik, Tax Care
Małgorzata Jawińska, księgowa Tax Care