W cieniu płomienia

Od 29 listopada do 31 stycznia 2015 roku w Galerii BWA w Warszawie można oglądać wystawę Karola Radziszewskiego pt. "W cieniu płomienia".

Jesienią 1969 roku Teatr Laboratorium Jerzego Grotowskiego po raz pierwszy przyjeżdża do Ameryki. Pokazuje trzy spektakle: „Akropolis”, „Księcia Niezłomnego” i „Apocalypsis cum figuris”. Wzbudza sensację. Niebawem odtwórca tytułowej roli w „Księciu” Ryszard Cieślak otrzymuje nagrodę dla najlepszego aktora sezonu na scenach Off Broadway.

Laboratorium gra w sali kościelnej przy Placu Waszyngtona. Zaledwie kilka przecznic dalej, przy Union Square West, znajduje się słynna Fabryka Andy’ego Warhola. Do tego niezwykłego miejsca trafia wtedy regularnie spora część amerykańskiego esta-blishmentu artystycznego. Wielu gości zostaje przez Warhola sportretowanych – przerobione z polaroidów kolorowe serigrafie to dziś kultowe dzieła pop artu.

Łatwo wyobrazić sobie sytuację, w której na imprezę do Factory trafia Cieślak, a Warhol wykonuje jego portret. Gdyby do tego spotkania rzeczywiście doszło, obraz mógłby wyglądać jak któraś z pokazywanych w BWA Warszawa nowych prac Karola Radziszewskiego.

W 1975 roku telewizyjny wywiad z Cieślakiem przeprowadza Margaret Croyden. Kilka lat później zafascynowana teatrem Laboratorium amerykańska dziennikarka przyjeżdża do Polski. Na początku lat 90. publikuje książkę „In the Shadow of the Flame”. Cieślak jest jednym z jej głównych bohaterów. W przeciwieństwie do akademickich teatrologów Amerykanka ukazuje osobistą perspektywę spotkania z aktorem. Ujawnia swą fascynację jego cielesnością, muskularnym ciałem, męskością. Croyden przedstawia Cieślaka nie tylko jako twórcę teatru eksperymentalnego, ale także jako gwiazdę, idola, mężczyznę. Na wystawie w BWA Warszawa wspomnienie ich spotkania powraca za sprawą krótkiego fragmentu „Księcia”, najnowszego filmu Radziszewskiego.

„W cieniu płomienia” to kolejny już, po „America Is Not Ready For This”, projekt twórcy, w którym mierzy się on z mitem „polskiej Ameryki”. W „America…” pytanie było proste: czy Natalia LL, artystka, która w 1977 roku przyjechała na stypendium do Nowego Jorku, miała szansę na wielką międzynarodową karierę? Czy jej lokalne doświadczenie mogło zostać zrozumiane i docenione w amerykańskim obiegu sztuki? W narracji „W cieniu płomienia” umieszczony został podobny wątek, choć w bardziej fantazyjnej formie. Z jednej strony mamy tu uduchowiony teatr Grotowskiego, z drugiej – hałaśliwy, komercyjny pop spod znaku Factory. Czy Cieślak mógł stać się jednym z klasycznych bohaterów Warhola? Czy miał w sobie sex appeal prawdziwej ikony kultury masowej? Czy Ameryka była gotowa, by to dojrzeć? A czy my jesteśmy na to gotowi dzisiaj?

Na zdjęciu: Karol Radziszewski, „Ryszard Cieślak”, 2014, akryl i sitodruk na płótnie, 140x100 cm

Źródło opisu: Galeria BWA