Koniec wieczności

Twórczość Isaaca Asimova od dawna jest powszechnie uważana za klasykę fantastyki naukowej. W jego dorobku znajdują się m.in. cykl "Fundacja", "Świat robotów", czy słynna nowela "Nastanie nocy". Asimov, rosyjski Żyd, który wyemigrował do Ameryki, był jednym z pionierów i współtwórców nowoczesnej hard science-fiction. Jednym z jego najbardziej znanych utworów jest "Koniec wieczności". Asimov sięgnął tutaj po stary motyw podróży w czasie, przedstawiając go w całkiem nowej postaci.

Większa część akcji książki rozgrywa się w przyszłości, trudno jednak powiedzieć, kiedy konkretnie, ponieważ bohaterowie cały czas podróżują między stuleciami. Podróże między wiekami odbywają się w tzw. Wieczności, zbudowanej w 28 wieku. Wieczność jest swego rodzaju tunelem, za pomocą którego można dostać się do różnych okresów w normalnym świecie. Z Wieczności można więc wyjść do Czasu, gdzie żyje większość Ziemian. Podróżami przez Wieczność zajmują się specjalni agenci - Wiecznościowcy, zajmujący się obserwowaniem wieków, co następnie służy jako podstawa do Zmian Rzeczywistości. Właśnie to jest najciekawszy motyw. Dzięki istnieniu wieczności, historia świata może być kontrolowana i poprawiana, rzeczywistość staje się więc czymś elastycznym, zmiennym i giętkim.

Wieczność i stulecia, w których żyją Czasowcy, można porównać do pociągu z przedziałami. Korytarz to Wieczność, można się z niego dostać do każdego przedziału, czyli stulecia, ale zwykli pasażerowie nie mogą poruszać się między przedziałami.

Jednak Asimov ostatecznie rozbija ten idealny, nowy, wspaniały świat. Okazuje się bowiem, że w odległej przyszłości (ponad 100 000 00 lat do przodu) ludzkość rezygnuje z tej zapewnianej przez rządzących sielanki, a robi to w imię wolności, różnorodności, i... podróży kosmicznych, bowiem władcy wieczności skutecznie utrudniają wszelki rozwój badań kosmosu (oczywiście łatwiej im kontrolować jedną planetę, niż całą galaktykę). Asimov zręcznie buduje temporalną intrygę. Losy głównych bohaterów stopniowo komplikują się, prowadząc do ostatecznej konfrontacji nowego porządku ze starym.

Charakterystyczny jest styl Isaaca Asimova - ciekawy, interesujący, a jednocześnie przejrzysty i zrozumiały, pozbawiony ozdobników i udziwnień. Styl ten jest niemal tak sterylny jak nowoczesne wnętrza miejsc w których rozgrywają się jego powieści - np. laboratoriów i rakiet kosmicznych. Taka była fantastyka "złotego wieku" - najważniejszy był pomysł, potem fabuła, bohater, a styl - po prostu przyzwoity.

Książkę polecam zwolennikom hard sf. Ukazało się w Polsce kilka jej wydań, a sam Asimov opublikował ją po raz pierwszy w 1955 roku.

Adam Witczak

Issac Asimov - "Koniec Wieczności", Iskry 1969.