Wielkanoc na świecie

Święta wielkanocne kojarzą się nam z wielkanocnym koszyczkiem pełnym kolorowych pisanek, śmigusem dyngusem oraz pysznymi potrawami. Przyjrzyjmy się jednak, jak Wielkanoc świętuje się w innych krajach.

Rosja

W Rosji Święta Wielkanocne, zwane inaczej Paschą, obchodzi się zgodnie z prawosławnym kalendarzem juliańskim, w związku z czym Rosjanie celebrują je zazwyczaj nieco później niż katolicy. Wielkanoc w tym kraju obchodzona jest w sposób niezwykle uroczysty. Rosjanie przywiązują wielką wagę nie tylko do Wielkiego Tygodnia, ale także do okresu postu, który traktowany jest jako czas duchowego oczyszczenia. Post jest powszechnie przestrzegany -  niektórzy w tym czasie nie jedzą nie tylko mięsa, ale także ryb, nabiału i białego pieczywa.

W Wielki Piątek w cerkwiach czytane są fragmenty Pisma Świętego przedstawiające Mękę Pańską. W sobotę ma miejsce poświęcenie pokarmów. Prawosławni Rosjanie święcą m.in. jajka, wielkanocne baby i paschę. Jedna z tradycji wielkanocnych nakazuje nawet Rosjanom farbowanie jaj na czerwono, ponieważ kolor ten jest symbolem krwi Chrystusa. W nocy z soboty na niedzielę odprawiane są kilkugodzinne nabożeństwa połączone z uroczystą procesją wokół świątyni. Niedziela natomiast zaczyna się od radosnego bicia dzwonów, zwiastujących zmartwychwstanie Chrystusa. Ten dzień to czas biesiadowania za stołem, odwiedzania bliskich i składania życzeń. Tradycja wielkanocna nakazuje Rosjanom pozdrawiać gości słowami „Chrystus zmartwychwstał”, a także trzykrotnie ucałować ich w policzek. Mieszkańcy Rosji obdarowują się również w tym dniu kolorowymi pisankami i drobnymi upominkami mającymi sprzyjać szczęściu. W Poniedziałek Wielkanocny w cerkwi odbywa się obrzęd przygotowania krzyżma. Olej ten składa się z około 50 olejków i wonnych ziół. Proces przygotowania krzyżma trwa trzy dni, a jest ono potem używane do namaszczenia podczas chrztu i konsekracji ołtarzy.

Rosyjską Wielkanoc obchodzi się przy obficie zastawionym stole, na którym na pewno nie może zabraknąć paschy. Ponadto na rosyjskim stole musi znaleźć się też wielkanocna baba, kulicz oraz potrawy z mięsa i białego sera.

Malta

Na Malcie, która uznawana jest za najbardziej katolicki naród Europy, Wielkanoc obchodzona jest bardzo uroczyście. Podczas  Świąt Wielkanocnych odbywają się tu barwne przedstawienia, festyny i procesje. W pewnym sensie w tym kraju Wielkanoc obchodzona jest podobnie jak w Polsce, choć są też oczywiście pewne różnice.

Wielki Piątek to na Malcie dzień smutku i żałoby, milkną dzwony kościołów, a wszelkie  instytucje publiczne są nieczynne. Wieczorem mają miejsce procesje Drogi Krzyżowej, a wierni idą za kapłanem w całkowitym milczeniu. Radość powraca dopiero w Niedzielę. Wówczas ulicami przechadzają się procesje i pochody, którym towarzyszy muzyka. Odbywają się też liczne festyny i przedstawienia. Są one głośne, barwne i kolorowe. W poniedziałek mieszkańcy Malty spędzają czas w gronie rodzinnym, obdarowując się upominkami. Trzy dni po Niedzieli Wielkanocnej obchodzone jest święto św. Grzegorza, będące podziękowaniem Bogu za to, że zatrzymał epidemię dżumy na Malcie w XVII wieku. 

Co ciekawe, Maltańczycy nie uznają jajek za wielkanocną potrawę. Zamiast nich na wielkanocnych stołach pojawia się m.in. słodkie pieczywo z migdałami. Maltańczycy nie święcą także pokarmów.

USA

W USA Wielkanoc obchodzi się dość skromnie, a świąteczny czas trwa zaledwie jeden dzień. Jest to niedziela. Amerykanie nie przywiązują tak dużej wagi do Wielkanocy i obchodzą ją raczej w małym gronie. W USA nie ma zwyczaju dzielenia się jajkiem podczas świątecznego śniadania. Nie ma również tradycji święconki. Amerykanie wierzą jednak, że jajko ugotowane w Wielki Piątek a zjedzone w Wielką Niedzielę przynosi szczęście rodzinie. W niedzielę na świątecznym stole pojawia się pieczona szynka, jajka w różnych postaciach oraz ciasta.

W USA występuje bardzo ciekawa wielkanocna tradycja, a mianowicie kobiety i dzieci przygotowują kolorowo udekorowane kapelusze. Co ciekawe, Niedziela Wielkanocna to jedyny dzień w roku, kiedy mieszkanki USA zakładają na głowę kapelusze. W Niedzielę Wielkanocną odbywają się parady. Spośród nich najbardziej znaną jest Easter Parade w Nowym Jorku, podczas której Piątą Aleją przechodzą się eleganckie damy ubrane w stroje z dawnych epok.

Symbolem Wielkanocy w USA jest wielkanocny zajączek – tzw. Easter Bunny. Najbardziej znany obyczaj polega na obdarowywaniu przez rodziców swoich dzieci upominkami. Rodzice chowają najpierw w różnych miejscach domu pisanki, które wcześniej zostały pomalowane przez ich pociechy. Jeśli dziecko szybko odnajdzie pomalowane jajka, otrzyma od wielkanocnego zajączka koszyczek wypełniony smakołykami, owocami i drobnymi prezentami. W poniedziałek w Białym Domu odbywa się tradycyjna, wielkanocna impreza dla dzieci tzw. Easter Egg Roll, czyli toczenie jajek po trawniku.

Brazylia

Wielkanoc w Brazylii przypada na porę jesienną. Tuż przed Środą Popielcową ulicami Rio de Janeiro przechodzą kolorowe parady, kończące okres karnawału. W Niedzielę Palmową w kościołach święcone są wiązanki kwiatu „macela”, który kwitnie tylko w okresie Wielkiego Postu. W Wielki Czwartek kapłan obmywa stopy dwunastu wiernym, na pamiątkę gestu wykonanego przez Jezusa, a w Wielki Piątek kobiety niosące obraz Nossa Senhora das Dores („Dziewicy Boleści”) spotykają się z procesją mężczyzn niosących obraz Nosso Senhor dos Passos (Chrystusa uginającego się pod krzyżem). Piątkowa procesja (Procissão do Encontro) czasami zawiera też tzw. „Lament Weroniki” (Canto da Verônica), czyli pieśń śpiewaną przez kobiety, nawiązującą do historii św. Weroniki.

Wigilia Paschalna w Brazylii trwa od zmroku w Wielką Sobotę do świtu w Niedzielę Wielkanocną. Nad ranem rozpoczyna się Liturgia Światła. Wtedy rozpalany jest ogień, od którego zapala się nową Świecę Paschalną. Jedną z ciekawszych tradycji jest dekorowanie ulic na niedzielną procesję wielobarwnymi „dywanami”.  Dywany te to ogromne obrazy i ornamenty, które powstają na ulicach w noc poprzedzającą procesję z fragmentów drewnianych, kwiatów, nasion itp.

Jedną z tradycyjnych wielkanocnych potraw w Brazylii jest „pacoca”, czyli masa tworzona ze zmiksowanych orzechów, cukru i suszonych owoców. Na Święta Wielkanocne w tym kraju piecze się także lipowe ciasto w kształcie pierścienia.

Ważnym wydarzeniem w Brazylii w czasie Świąt Wielkanocnych jest przedstawienie w Nova Jerusalem w stanie Pernambuco. Co roku, w Wielki Piątek, wystawiane jest tam misterium męki pańskiej, a w przedstawieniu bierze udział ponad pięciuset aktorów.

Agnieszka Nowakowska