Amiga żyje

Komputery marki Amiga powszechnie uważane są za martwą gałąź przemysłu elektronicznego, za przeżytek – być może stylowy i sympatyczny, ale jednak od dawna mogący być co najwyżej obiektem nostalgicznych wspomnień. W gruncie rzeczy mało kto wie, że historia rozwoju Amigi nie zakończyła się w roku 1995, kiedy to zbankrutowała firma Commodore. Warto zatem zajrzeć do niewielkiego, ale niezwykle interesującego światka amigowych pasjonatów, autentycznie oddanych „przyjaciółce” i uporczywie przy niej trwających.

Wbrew pozorom nie chodzi tu o miłośników „stylu retro”, traktujących wysłużone, poczciwe Amigi 500 czy 1200 wyłącznie jako zabytki. Oczywiście tacy użytkownicy także istnieją, podobnie jak istnieje scena „małego” Atari, Commodore 64 czy nawet ZX Spectrum. Nam chodzi jednak o coś zupełnie innego – o próby nadążenia za pecetami i produktami firmy Apple, o wykorzystywanie Amigi jako komputera nowoczesnego.

Kiedy splajtował koncern Commodore, wydawało się, że amigowcy pozostali na lodzie. Wkrótce potem przestało wychodzić legendarne pismo „Amigowiec”, którego redaktor naczelny ogłosił wręcz w ostatnim wstępniaku, że czas przesiąść się na pecety. Platforma „przyjaciółki” zaczęła się mocno chwiać i stopniowo opuszczały ją kolejne rzesze graczy i programistów. Zastrzykiem świeżej energii były karty turbo z procesorami Power PC – Blizzard PPC (do Amigi 1200) i Cyberstorm PPC (do Amig 3000 i 4000). Urządzenia te, wypuszczone na rynek w 1998 roku przez niemiecką firmę Phase 5, były dla Amigi przepustką w XXI wiek. W materiałach prasowych reklamowano je sloganem głoszącym, że „wyprzedzają wszystkie PC, potem nabierają prędkości”. Taktowane były od 160 do 233 Mhz, a biorąc pod uwagę wydajność i sprawność procesorów Power PC, rzeczywiście dorównywały ówczesnym pecetom. Cóż jednak z tego, skoro problemem była stosunkowo niewielka ilość oprogramowania wykorzystującego nowe możliwości? Do tego przez pewien czas toczyła się batalia pomiędzy konkurencyjnymi systemami operacyjnymi PowerOS i WarpUP, same zaś karty były oczywiście bardzo drogie. Ostatecznie jednak stały się standardem dla nowoczesnych Amig. Inna sprawa, że do tego czasu rynek amigowy ogromnie się skurczył. W roku 1999 przestał się ukazywać polski „Magazyn Amiga” Marka Pampucha, w 2001 taki sam los spotkał „Amiga Computer Studio”. Od tego czasu nie istnieje w naszym kraju papierowe pismo amigowe, które wychodziłoby w dużym nakładzie i było dostępne w kioskach (pojawiały się natomiast niskonakładowe inicjatywy w rodzaju „Exec”, „Total Amiga PL” i „Polskiego Pisma Amigowego”).

W roku 2002 firma Eyetech wypuściła na rynek pierwsze komputery z serii Amiga One. Amiga One była zupełnie nową konstrukcją, opartą o procesory Power PC G3 i G4 (zależnie od modelu), taktowane nawet do 800 Mhz. Maszyny te wyposażano w karty graficzne Radeon, pamięć RAM typu SO-DIMM lub DDR (standardowo 256 MB), złącza Ethernet, PCI i USB. Amiga ONE produkowana była do roku 2006, większe płyty główne oparte były o standard ATX, mniejsze – o mini-ITX.    

Innym rozwiązaniem dla amigowców pragnących trwać przy systemie Amiga OS i zarazem nie wypaść całkiem z wyścigu technicznego, są płyty główne Sam440ep i Sam460ex, produkowane przez firmę ACube. Można z nich składać całe komputery – swego rodzaju „klony Amigi”. Pierwsze modele 440ep pojawiły się na rynku w roku 2008, zawierały procesor PowerPC 440EP SoC, taktowany od 400 Mhz do 667 Mhz, a także od 128 do 512 MB pamięci DDR SDRAM taktowanej 266 Mhz, kartę graficzną ATI Radeon Mobility M9 z 64 MB RAM, do tego oczywiście także porty USB, Ethernet, Serial ATA oraz układ dźwiękowy. Płyty te zostały w połowie roku 2010 zastąpione przez model Sam460ex z procesorem AMCC 460ex PowerPC SoC 1.166 GHz, maksymalną pamięcią do 2 GB RAM, zintegrowany układ graficzny firmy Silicon Graphics.

Trzecia alternatywa to komputery Pegasos, które do października roku 2006 produkowala firma Genesi. Były one wyposażone w procesor Power PC G4, zazwyczaj o częstotliwości taktowania 1 Ghz, 256 lub 512 MB RAM, kartę graficzną Radeon 7000.

Można więc powiedzieć, że istnieją obecnie cztery amigowe platformy – „klasyczna” Amiga z kartami Power PC, Amiga One w różnych wersjach, konstrukcje oparte o płyty główne Sam440ep i Sam460ex oraz komputery Pegasos. Na wszystkich czterech platformach można uruchomić system Amiga OS w nowoczesnych wersjach 4.0 i 4.1.

Poważnym problemem Amigi jest niewielka ilość nowoczesnego oprogramowania. To nie znaczy, że na Amidze nie da się pracować, trzeba jednak liczyć się z ograniczeniami. Na pewno z powodzeniem można korzystać z internetu za pomocą przeglądarek OWB, NetSurf i AWeb, wymieniać pliki w sieci torrent, rozmawiać na Gadu-Gadu, odtwarzać pliki mp3 i filmy. Istnieją także edytory tekstu, amigowa wersja znanego narzędzia do grafiki trójwymiarowej o nazwie Blender, program Hollywood Designer do tworzenia prezentacji multimedialnych, kompilatory języków programowania (np. C++). Kiepsko wygląda natomiast sytuacja z grami – nowych powstaje niewiele (zwłaszcza bardziej złożonych), a popularne wciąż są produkcje sprzed wielu lat – w tym konwersje takich pecetowych hitów jak Quake, Gorky 17 czy Shogo.

Poza nowoczesnymi, rozwojowymi Amigami istnieją także takie przedsięwzięcia jak Minimig czy Natami. Minimig to sprzętowy emulator Amigi 500, małe urządzenie pozwalające na uruchamianie starych gier, rzeczy dla osób nastawionych na wspomnienia. Natami (wciąż jeszcze projektowane) ma być kontynuacją Amig opartych o procesory Motorola 68k, ale tym razem mają z nich być wyciśnięte ostatnie soki. Projekt ten jest kontrowersyjny – niektórzy amigowcy uważają go za powrót do „prawdziwego amigowania”, inni za krok wstecz do lat 90-tych oraz stratę czasu i pieniędzy.

Najnowszym osiągnięciem światka amigowego jest Amiga X1000 – komputer powstały dzięki współpracy firm A-Eon Technology i Hyperion Entertainment. Nazwa „X1000” jest wymownym nawiązaniem do pierwszej Amigi, czyli modelu 1000 z 1985 roku. X1000 zawiera dwurdzeniowy procesor Power PC typu PA6T o częstotliwości 2Ghz, do tego koprocesor "Xena" 500 MHz XCore XS1-L1, kartę graficzną ATI Radeon R700 i 4 sloty na pamięć DDR2 SDRAM. Sprzedawano ją po 1800 funtów plus VAT. Zresztą, cały sprzęt amigowy jest bardzo drogi. Zakup porządnego systemu opartego o Amigę One, Pegasosa czy Sam440ep to wydatek rzędu dwóch i pół do pięciu, sześciu tysięcy złotych (zależnie od konfiguracji i tego, czy wliczamy np. monitor i oprogramowanie). To jest chyba największy mankament Amigi, większy nawet niż problemy z oprogramowaniem. Pozostaje mieć nadzieję, że kiedyś zostanie on przezwyciężony i pozycja Amigi polepszy się na rynku. Obecnie jest to jednak rozrywka (pasja? styl życia?) dla nielicznych – w Polsce grono aktywnych amigowców to najwyżej parę setek osób – i to zdecydowanie poniżej połowy tysiąca… Tak przynajmniej można wnosić, obserwując dyskusje na internetowych portalach i forach.

B. Garga