Zapomniany zakątek

W fantastycznych powieściach pojawia się niekiedy motyw niezwykłego świata, który w pewnym sensie znajduje się tuż obok naszego uniwersum, a przejście pomiędzy tymi dwiema rzeczywistościami jest zupełnie niepozorne. Tak na przykład w narnijskim cyklu C. S. Lewisa jedną z dróg wiodących do magicznej krainy Narnii jest stara szafa w domu profesora Digory'ego. W opowiadaniu Nancy Kress "Cena pomarańczy", opublikowanym w Nowej Fantastyce trzynaście lat temu, główny bohater (starszy, samotny mężczyzna) również korzystał z szafy, by z czasów współczesnych przenosić się do lat 30-tych, czasu swej młodości. Tam mógł m.in. tanio kupić pomarańcze i inne przysmaki, choć w naszych czasach był jedynie ubogim emerytem, liczącym każdy grosz. Takich motywów można znaleźć w literaturze jeszcze sporo, by wspomnieć choćby tylko Alicję przechodzącą na drugą stronę lustra. Okazuje się jednak, że nie potrzeba magii i fantastyki, by natrafić na inny świat - nawet w centrum wielkiej metropolii.

Obszar nieużytków, pól i łąk pomiędzy aleją gen. Sikorskiego, Fortem Mokotów, ulicą Puławską i aleją Wilanowską, znany był mi już od jakiegoś czasu - ale raczej w części bliższej alei Sikorskiego. Tymczasem wczoraj, kiedy sprężystym, marszowym krokiem zmierzałem aleją Wilanowską celem dotarcia na Bukowińską, wewnętrzny głos skusił mnie, by skrócić sobie drogę, wchodząc w niepozorną ścieżkę, której oficjalna nazwa to "ulica Potoki". Chwilę później ogarnęła mnie konsternacja. Nie zdziwiłbym się, gdyby okazała się to zwyczajna okolica zabudowana typowymi domkami jednorodzinnymi, położonymi po prostu trochę na uboczu. Podobnie nie byłoby zaskakujące minąć jakieś zniszczone magazyny i kilka dzikich wysypisk. Stopniowo jednak okazywało się, że natrafiłem na dość dziwne miejsce, sprawiające wrażenie wsi w środku miasta - i to wsi starej, zabiedzonej, jakby przedwojennej. Stare płoty, zrujnowane lub na wpół zrujnowane domostwa, budynek nieodparcie przywodzący na myśl dworek drobnej szlachty, wreszcie drewniane chałupy z kuchnią i jedną izbą - cokolwiek niecodzienny widok w odległości kilkudziesięciu metrów od lśniących, wysokich wieżowców i biurowców z betonu, szkła i stali.

Późniejsza kwerenda w internecie uświadomiła mi, że nie jestem pierwszym, którego miejsce to zaintrygowało. Otóż opisywana lokacja to dawna wieś Szopy Polskie, obecnie zaś trzy ulice (czy raczej błotniste ścieżki): Bocheńska, Jaśminowa i wspomniane Potoki. Szopy (dawniej dzielące się na Polskie i Niemieckie, te drugie znajdowały się przy Królikarni) wymieniane były w źródłach już w XV wieku. W wieku XVII majątek trafił w ręce karmelitów bosych, po rozbiorach przejęły go władze. W roku 1946 grunty zostały skomunalizowane na mocy dekretu komunistycznego prezydenta Bieruta. Wprowadzono nawet zakaz remontu tutejszych budynków, licząc na to, że ludzie zrezygnują z mieszkania w tym miejscu (w istocie, w dużej mierze tak się stało). Niektórzy jednak pozostali, mimo że warunki są tu ciężkie. Jeśli chodzi o tzw. media, to co prawda dociera tu elektryczność, ale źródłem wody są hydranty uliczne. Cała wioska mieści się w dolince pod skarpą warszawską. Dodajmy, że dosłownie kilkadziesiąt metrów od tego cichego, archaicznego zakątka funkcjonuje osiedle kilkunastopiętrowych bloków, a nieco dalej dumnie wznoszą się ku niebu oszklone, futurystyczne centra biznesowe i handlowe przy Bukowińskiej i Puławskiej. Niezwykły to kontrast... Warto jednak zauważyć, że na tych trzech zapomnianych uliczkach powstało także kilka nowych, eleganckich domów, które mocno odcinają się wyglądem od przegranego otoczenia.

B. Garga