Torpol, Trakcja, ZUE i ranking Bordy

Dziś w ramach raportu sektorowego bierzemy pod lupę trzy przedsiębiorstwa z głównego parkietu warszawskiej giełdy, które łączy to, że ich działalność ma duży związek z torami kolejowymi, a po części także z tramwajowymi. Są to firmy zajmujące się budową, remontem i modernizacją torów, a także (może przede wszystkim) towarzyszącej im infrastruktury, zwłaszcza energetycznej.

Trzej nasi bohaterowie to oczywiście Torpol, Trakcja i ZUE. Nie będziemy zagłębiać się tu w szczegóły ich aktywności: każdej z nich wiele razy poświęcaliśmy i zapewne nieraz jeszcze poświęcimy odrębne teksty. W niniejszym materiale przebadamy wyniki tych grup kapitałowych (a więc rezultaty skonsolidowane) przy pomocy prostego narzędzia rankingowego: metody Bordy. Jest to sympatyczna metoda analizy wielokryterialnej. Pomaga ona przy określeniu, który z badanych wariantów jest najlepszy, a który najgorszy - przy założeniu, że są one badane pod kątem kilku kryteriów i na pierwszy rzut oka trudno wyróżnić oczywistego faworyta.

Tekst można (albo należy) czytać równolegle z opracowaniem teoretycznym w naszym dziale edukacyjnym.

Do rzeczy: wykonajmy odpowiednie kroki. Interesować będą nas wskaźniki z lat 2016 i 2017. Spójrzmy na podstawowe tabele:

Bierzemy pod uwagę 9 kryteriów: marżę EBITDA, rentowność operacyjną, rentowność netto, ROE, ROA, wypłacalność natychmiastową (tj. pokrycie zobowiązań krótkoterminowych gotówką), zadłużenie aktywów, płynność bieżącą i zachowanie złotej reguły bilansowej, a ściślej: ewentualną nadwyżkę kapitału własnego nad aktywami trwałymi.

Prawie wszystkie wskaźniki to stymulanty: im wyższe, tym lepiej dla firmy. Oczywiście to uproszczenie, bo tak naprawdę nadpłynność czy nadmiar gotówki to nie są stany idealne, ale nie będziemy komplikować spraw. W każdym razie wyjątkiem jest zadłużenie: przyjmujemy, że im niższe (mowa o procencie sumy bilansowej), tym korzystniej.

Na pierwszy rzut oka widać, że Torpol zaprezentował w roku 2017 słabe wyniki, w szczególności straty operacyjną i netto, a także (z konieczności) ujemne ROA i ROE liczone na bazie wyniku netto. Trakcja jawi się jako ewidentny faworyt, ZUE jest "gdzieś pomiędzy". Ale to tylko nasze intuicje, a poza tym rok 2016 jest mniej klarowny. Co więcej, możemy sobie wyobrazić, że badamy znacznie więcej spółek, np. 50 albo 150 - i wtedy trudno będzie o szybkie wnioski.

W takim razie uruchamiamy naszą maszynkę Bordy. Oto i główny krok:

Uszeregowaliśmy warianty (firmy) według kryteriów - od najlepszych do najgorszych rezultatów. W przypadku zadłużenia pamiętajmy, że mówimy o destymulancie: stąd np. w roku 2016 wygrywa na tej pozycji ZUE (z wynikiem 0,42 pkt, tj. 42 proc.).

Zauważmy, że nie ma żadnej potrzeby normalizowania vel ujednolicania danych (poza oczywiście jednolitą prezentacją w ramach danego kryterium). Możemy mieć procentowe marże zysków, ułamki zwykłe na opisanie płynności bieżącej itd. Jedne wielkości mogą być niskich rzędów, inne wyższych. To dlatego, że interesuje nas po prostu kolejność w obrębie danego kryterium. Z tego samego powodu tabelki przedstawione w dużym kroku nie uwzględniają już konkretnych wartości, a jedynie relację przewyższania.

Krok trzeci to clou programu:

Każdej spółce przypisujemy w ramach każdego kryterium miejsce, jakie w tej konkurencji zajmuje. Na przykład w roku 2016 Torpol był drugi pod względem marż EBITDA, operacyjnej i netto, a także z uwagi na ROE i ROA oraz złotą regułę. Z kolei w roku 2017 Trakcja zajęła drugie miejsce w kategorii płynności bieżącej, zaś grupa ZUE w żadnej konkurencji nie uplasowała się na lokacie trzeciej.

Czym jest liczba Bordy? Oblicza się ją tak:

Sumujemy wyrażenia w nawiasach, w których od m (czyli liczby wariantów) odejmuje się miejsce, które dany wariant zajmuje w obliczu j-tego kryterium.

Na przykład dla Torpolu w roku 2016 mamy: B = (3-2) + (3-2) + (3-2) + (3-2) + (3-2) + (3-1) + (3-3) + (3-3) + (3-2) = 8 pkt. A dla ZUE w 2017 obliczamy B = (3-2) + (3-2) + (3-2) + (3-2) + (3-2) + (3-1) + (3-2) + (3-1) + (3-1) = 12 pkt.

Ta spółka, która zbierze najwięcej punktów w danym okresie - wygrywa w nim. Gdyby kilka przedsiębiorstw miało taką samą liczbę Bordy, to byłyby nieporównywalne. To się jednak nie przydarzyło w naszej trójce.

Wyniki końcowe są takie:

- w roku 2016: Trakcja > Torpol > ZUE

- w roku 2017: Trakcja > ZUE > Torpol

Są one zasadniczo zgodne z naszą pierwotną intuicją, ale też analizowana pula nie jest szczególnie skomplikowana - ani pod względem liczby wariantów i kryteriów, ani pod względem niejasności danych wejściowych. W każdym razie sytuacja Torpolu pogorszyła się wyraźnie w roku 2017, natomiast Trakcja w obu okresach pełniła rolę lidera, choć oczywiście nie jest tak, że wygrywała we wszystkich aspektach.

Adam Witczak