Wskaźnik pozycji przetargowej

Wskaźnik pozycji przetargowej to narzędzie, które bazuje na przynajmniej trzech innych wskaźnikach, odnoszących się do analizy aktywów obrotowych i płynności krótkoterminowej przedsiębiorstwa.

Zacznijmy od rotacji zapasów i rotacji należności. Pierwszy z tych mierników definiuje się tak:

RZ = (Zap/KW) * n

Przez n rozumiemy liczbę dni: zwykle to 365 (rok), 90 (kwartał) lub 30 (miesiąc). Zap to średni stan zapasów w badanym okresie - np. średnia arytmetyczna różnicy pomiędzy wycenami z końca i początku okresu. Wreszcie KW to koszt wytworzenia produktów sprzedanych w tym czasie. Można tu wstawić również przychody ze sprzedaży (to nie to samo, ale po prostu wskaźnik ten często jest tak pojmowany).  

RZ mówi nam, jaki jest cykl odnawialności zapasów w przedsiębiorstwie. Obrót zapasami może być powolny lub szybki. Interpretacja wskaźnika jest dość złożona i w dużej mierze zależy od specyfiki branży. Ogólnie jednak przyjmuje się, że wysoka i rosnąca jego wartość to zły znak: sytuacja taka świadczy bowiem o zamrażaniu kapitału obrotowego, do czego dochodzi jeszcze koszt magazynowania zapasów.

Drugi miernik to RN, rotacja należności:

RN = (N/P) * n

Tutaj N to kwota należności za dany okres, P to przychody (ze sprzedaży netto). Wskaźnik mówi nam, jak szybko (średnio, w stosunku do przychodów) otrzymujemy nasze należności (od kontrahentów i klientów). Dobrze, gdy poziom wskaźnika jest niski, co oznacza, że pieniądze przychodzą nam szybko.

Teraz wykorzystamy oba te narzędzia w tzw. wskaźniku upłynnienia środków obrotowych:

WU = [(Zap * RZ) + (N * RN)] / AO

Oznaczenia są takie jak poprzednio, tyle że w mianowniku ułamka mamy AO: całą kwotę aktywów obrotowych (czyli, w uproszczeniu, zapasy, należności, gotówkę i krótkoterminowe aktywa finansowe).

Ten wskaźnik daje nam informację o średnim cyklu konwersji majątku obrotowego w gotówkę. Innymi słowy, mówi nam, jak szybko (albo jak powoli...) nasz majątek krótkoterminowy zmienia się w gotówkę.

Możemy tu zacytować J. Wartini-Twardowską i Z. Twardowskiego: "Jeżeli np. aktywa obrotowe ogółem zamieniają się średnio w gotówkę po 45 dniach, to należałoby postawić pytanie: w jakim terminie płacone są zobowiązania bieżące? Jeżeli bowiem upłynnienie środków obrotowych jest szybsze od średnich terminów płatności zobowiązań, to płynność majątku jest wysoka (...). W przeciwnym wypadku jest oceniona jako niska (...)".

Otóż widzimy, że liczy się nie tyle nawet sama wartość wskaźnika upłynnienia, ile raczej to, jak ma się on do terminów spłaty zobowiązań krótkoterminowych. W źle zarządzanej firmie (czy też w firmie, która ma pecha, o ile można takie pojęcie stosować na rynku) nieraz dochodzi do sytuacji, w której ścigają nas już wierzyciele, a my dopiero czekamy na nasze należności od innych osób i spółek. Nie muszą być one nawet przeterminowane: po prostu relacja, o której była mowa wyżej, jest popsuta, niewłaściwa.

Oczywiście to nie musi od razu oznaczać, że przestajemy regulować nasze długi. Możemy bowiem sięgnąć po inne źródła finansowania, tzn. rolować nasze zadłużenie. Można też skorzystać z usługi faktoringu. W skrócie polega ona na tym, że ktoś (faktor) wypłaca nam od razu ("z ręki do ręki") kwotę zbliżoną do naszych należności (tylko że trochę mniejszą, aby na całym tym biznesie zarobić), a potem sam dochodzi ich od naszych dłużników.

Rzecz jasna możemy też np. zacząć wyprzedawać aktywa trwałe (grunty, budynki, maszyny itd.), by uregulować nasze długi, ale to raczej drastyczna sytuacja i trudno uznać ją za coś naturalnego.

Mamy wreszcie wskaźnik pozycji przetargowej, o którym była mowa na początku:

WPp = WU / RZ

To stosunek WU do RZ, tj. rotacji zobowiązań bieżących. RZ liczymy tak:

RZ = (Z/P) * n

To po prostu iloraz średniego stanu zobowiązań i przychodów ze sprzedaży, przemnożony przez liczbę dni w okresie. Jeśli WPp przyjmuje wartość w okolicach jedności, to znaczy, że mamy, jak to określają cytowani już autorzy, "pełną synchronizację płynności aktywów bieżących z rotacją zobowiązań bieżących".

Więcej o wskaźnikach rotacji pisaliśmy w odrębnym artykule. W jeszcze innym tekście omówiliśmy zagadnienie tzw. cyklu konwersji gotówki, również mocno związane z zarządzaniem płynnością.


Adam Witczak

BIBLIOGRAFIA:

B. Nita, "Pomiar płynności finansowej w kontekście zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto", Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 2/2016(80), cz. 2.

P. Rybicki, "Sprawozdanie finansowe źródłem informacji o firmie", Poltext 2004.

J. Wartini-Twardowska, Z. Twardowski, "Systemowe ujęcie procedur analizy finansowej", Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 2011.