Wskaźniki rynku kapitałowego

Wskaźniki w tzw. wskaźnikowej analizie finansowej przedsiębiorstw często dzieli się na cztery zasadnicze grupy: płynności, rentowności, zadłużenia i sprawności działania. Jest jednak także i piąta grupa, dotycząca firm, których akcjami handluje się publicznie, tj. na rynku giełdowym. Te narzędzia określamy, co nie jest specjalnie zaskakujące, mianem wskaźników rynku kapitałowego.

Bazują one z jednej strony na danych z bilansu czy rachunku zysków i strat, z drugiej zaś – na sygnałach z rynku, tj. na cenach walorów na giełdzie. Poniżej zamieszczamy mały katalog tych wskaźników.


Zysk na jedną akcję
To tzw. EPS, czyli earnings per share. Mówi on o tym, ile zysku netto w danym okresie przypadało na jedną akcję (zwykłą). Wzór jest oczywisty:

EPS = Z / L

Przez Z rozumiemy tu zysk, który przypada akcjonariuszom posiadającym akcje zwykłe, przez L – średnią liczbę tych papierów.


Cena / Zysk
Ten wskaźnik bywa też określany jako P/E, tj. price / earnings. Oblicza się go tak:

C/Z = R / EPS

Przez R oznaczamy tu cenę rynkową jednej akcji – tę z końca rozpatrywanego okresu (tego, za który liczony jest zysk netto) albo też zupełnie bieżącą.

Jeśli wartość C/Z jest niska, to inwestorzy mogą traktować ten fakt jako sygnał, że akcje można relatywnie tanio kupić – więc warto to zrobić (o ile rozmaite inne kryteria sugerują nam, że mamy do czynienia ze sprawnym, dobrym podmiotem gospodarczym). Co ciekawe, można stosować zarówno najnowszy znany zysk roczny (lub – jeszcze lepiej – sumę wyników z czterech ostatnich kwartałów), jak i zysk prognozowany na przyszły rok, czy to przez spółkę, czy przez niezależne biuro (np. maklerskie).

Wskaźnik ten można też zmodyfikować, w mianowniku stosując nie sam zysk netto, ale zysk netto powiększony o amortyzację (oczywiście wyliczony dla jednej akcji). Suma zysku netto i amortyzacji nazywana jest nadwyżką finansową.


Wskaźnik wartości rynkowej do księgowej
Tutaj, jak łatwo się domyślić, porównujemy cenę giełdową akcji (R) z wartością przypisaną im w księgach (WK). A zatem:

C/WK = R / WK

A jak obliczyć WK? Otóż:

WK = (aktywa ogółem – zobowiązania ogółem) / liczba wyemitowanych akcji zwykłych

Jeśli C/WK jest wysoki, to zwykle uważa się to za przejaw tego, że firma dużo inwestuje, a gdy wynik jest wyższy niż 3 pkt, to często postrzega się to jako objaw nienaturalnego przewartościowania podmiotu.

Jeśli poziom wskaźnika przyjmuje wartość niższą niż 1 pkt (lub 1,5 pkt, według niektórych), to można sądzić, że podmiot jest niedowartościowany. Wielu graczy giełdowych i analityków sądzi, że w takiej właśnie sytuacji opłaca się kupować walory – właśnie po to, by z wyprzedzeniem wykorzystać fakt, że rynek dowartościuje podmiot. Naturalnie nie zawsze się to sprawdza, a nawet często się nie sprawdza. Ostatecznie nie jest powiedziane, że rynek się myli, generując C/WK dla spółki np. na poziomie 0,8 pkt. Co więcej, poza czynnikami fundamentalnymi warto też brać pod uwagę techniczne – np. to, jaki trend obowiązuje obecnie na wykresie (o ile jakiś da się wyróżnić), gdzie mogą być istotne wsparcia czy opory, a także, czy aktualnie generowane są jakieś sygnały (kupna lub sprzedaży).

Wskaźnik ten może być zwodniczy zarówno z powodu meandrów rynkowej spekulacji papierami, jak i dlatego, że tak naprawdę nigdy do końca nie wiemy, czy aktywa zostały wycenione w sposób zgodny z tym, co firma mogłaby za nie faktycznie otrzymać w danej chwili na rynku. Ostatecznie więc nie ma rady: trzeba C/WK stosować wspólnie z całą gamą innych narzędzi.

Dodajmy, że cenę rynkową akcji można odnosić do jeszcze innych wielkości, jak np. EBIT czy przychody ze sprzedaży (przeliczone na jeden walor).


Wskaźnik stopy dywidendy
Ten wskaźnik określa się niekiedy skrótem DYR (dividend yield ratio). Pokazuje on stosunek dywidendy na jedną akcję (D) do ceny rynkowej waloru (R):

WSD = D / R

Naturalnie narzędzie to stosować można tylko w odniesieniu do spółek, które w danym okresie wypłaciły dywidendę. Wskaźnik ten jest istotny dla osób, które zainteresowane są nie tyle handlem akcjami, ile spokojnym pobieraniem dywidendy (np. co roku). Otrzymany ułamek najczęściej porównuje się ze średnim poziomem dla branży, ewentualnie dla branży zawężonej do określonego kraju czy regionu. Im wyżej, tym lepiej – z perspektywy akcjonariuszy otrzymujących pieniądze od firmy, w którą zainwestowali. Zwykle są to wartości kilkuprocentowe, np. w latach 90-tych XX wieku w Europie i USA przeciętnie było to ok. 5 – 8 proc.


Wskaźnik stopy wypłat dywidendy

WSP = D / EPS

Tutaj porównujemy dywidendę na jedną akcję z zyskiem przypadającym na ten właśnie jeden walor. Innymi słowy, dowiadujemy się, jaki był udział dywidendy w zysku. Dla tego, kto życzy sobie solidnych przelewów na konto, powodem do radości będzie wysoki udział.


Tak naprawdę wyżej opisane wskaźniki to narzędzia, które trudno jednoznacznie interpretować, wydaje się więc, że sens ma jedynie stosowanie kilku naraz w połączeniu z innymi narzędziami, w tym również, jak pisaliśmy, z analizą techniczną wykresów. Inna rzecz, że to samo można powiedzieć także o pozostałej gamie wskaźników. Do analizy finansowej zawsze wkradnie się czy to rys subiektywizmu, czy czynnik losowy, jeśli chodzi o przyszłe rezultaty.

J. Sobal

BIBLIOGRAFIA:

B. Pomykalska, P. Pomykalski, Analiza finansowa przedsiębiorstwa, PWN 2007

M. Sierpińska, T. Jachna, Metody podejmowania decyzji finansowych, PWN 2013